Dünyamız, geçtiğimiz 50 yıldakinden daha süratli dönüyor
2020 senesinde, 1960 yılından beri 28 en süratli dönüş günü kaydedildi. Dünya, milisaniyeler mertebesinde kendi ekseni çevresinde averajdan daha süratli dönüyor. Bu endişelenecek bir durum değil, gezegenin dönüşünde bu şekilde şeyler yaşanıyor; atmosfer basıncı, rüzgâr, okyanus akımları ve sıvı çekirdeğin hareketleri bu şekilde şeylere niçin oluyor.
Koordine Üniversal Süre (UTC)’yi tutan, son aşama duyarlı atomik saatleri kullanan ve dolayısı ile bizlerin bu saatlerden faydalandığımız için uygun bir durum değil. Dünya’nın bir tam dönüş yapması esnasında astronomik zamanda 0,4 saniyeden daha çok bir sapma olursa UTC bir ayarlama yapmaktadır.
“Artık saniye”
Günümüze kadar bu ayarlamalar Haziran yada Aralık ayında son günde “artık saniye” ilave ederek yapılmakta idi, böylece astronomik süre ile atomik süre eşitlenmekteydi. Bu artık saniyeler, Dünya’nın averaj dönüş hareketinde yavaşlama olduğunda ilâve ediliyordu, bu eklemeler 1960’ların sonu ile 1970’lerin başlangıcında, yüksek doğruluklu uydu ölçümleri yardımıyla gerçekleşti.
1972 yılından bu yana, bilim adamları averaj olarak her 1,5 yılda bir kere NIST’in yönergelerine uyarak artık saniye eklemekteler. Son ekleme 2016 senesinde oldu ve Yeni Yıl anında, kısaca 23 saat, 59 dakika ve 59 saniyede fazladan bir “artık saniye” ilâve edildi.
Sadece, Time and Date’e gore, Dünya’nın dönüşündeki son zamanlarda yaşanmış olan hızlanma, bilim insanlarını bir artık saniye çıkarma yoluna sevk etmiş durumda. Bunun sebebi bir günün averaj uzunluğunun 86.400 saniye olması, sadece 2021 senesinde bir astronomik gün averaj olarak 0,05 milisaniye daha kısa olacak. Böylece, yıl süresince atomik zamana 19 milisaniye eklenmiş olacak.
Negatif artık saniye eklenebilir
Birleşik Krallık’taki Ulusal Fizik Laboratuarı’nda çalışan Peter Whibberley, The Telegraph’a mevzu hakkında bir demeç verdi ve şöyleki dedi: “Dünya’nın dönüş hızı daha da artarsa negatif artık saniye eklenmesi durumu düşünülebilir, sadece bunun olma olasılığı hakkında şimdiden birşey söylemek için erken. Artık saniyelerin geleceği hakkında uluslar arası görüşmeler de var, negatif artık saniye ilave etme ihtiyacının, bundan sonrasında artık saniye uygulamasına veda etme sonucu almaya doğru götürebilmesi mümkün”.
Astronomik olarak düşünüldüğünde, 2020 yılı normalden daha hızlıydı. Time and Date’e gore, gezegenimiz 2005’te duyuru edilen en kısa astronomik gün rekorunu 28 kere kırdı.
Bu senenin en kısa günü 5 Temmuz’du. Dünyamız 86.400 saniyeden 1,0516 milisaniye daha süratli bir dönüş yapmış oldu. 2020’nin en kısa günü 19 Temmuz olup 86.400 saniyeden 1,4602 milisaniye daha süratli bir dönüş gerçekleştirmiş oldu.
Saat zamanı eşgüdümü astronomik gözlemler için mühim
NIST’e gore artık saniyelerin pozitif ve negatif yönleri var. Bunlar astronomik gözlemlerin saat zamanı ile eşgüdümlü gitmesine yarıyor, sadece veri kütükleme uygulamaları ve telekomünikasyon yapısı için bir güçlük oluşturabiliyor.
Internasyonal Telekomünikasyon Birliği’ndeki bazı araştırmacılar astronomik ve atomik süre içinde yeterince büyük bir fark oluşana kadar müdahale etmemeyi öneriyor, böylelikle telekomünikasyon üstünde negatif bir tesiri olamayacağını söylüyorlar. Astronomların ayrıca kendi ayarlamalarını yapması gerekecek.
Paris, Fransa’da bulunan Internasyonal Dünya Dönüş ve Referans Sistemi (IERS) saniye çıkarma yada ekleme durumundan görevli olan kurum. Şu anda, Dünya Dönüş Merkezi’nde yeni bir saniye ilave edilmesi için herhangi bir emek harcama yok.
Kaynak: Earth Was Spinning Faster Last Year Than at Any Other Time in The Past 50 Years
Bu makaleyi 3 dakikada okuyabilirsiniz.
